بهبودبخشی مدلهای پیش بینی mjo- مبنا برای بارش جنوب غرب ایران

پدیده مادن جولیان (mjo) به عنوان یک پدیده جوی-اقیانوسی در گستره های استوایی اقیانوس هند و آرام در چرخش و نوسان است. فاز1mjo در پیکر یک سامانه بارش همرفتی در پهنه خاوری اقیانوس هند استوایی پدیدار می گردد. پس از این، سامانه بارش زا در قالب فازهای 2 تا 8 ، از باختر اقیانوس هند، پس از گذر از خط زمان، تا بخشهای مرکزی اقیانوس آرام به پیشروی خاورسوی خود ادامه می دهد. پژوهش های پیشین نشانگر آن است که در هنگام رخداد فازهای منفیmjo، بخش بزرگی از کشور بویژه گستره جنوب باختری آن با افزایش بارش روبرو می شود. با این همه، رخداد این فاز همیشه با بارش زایی روبرو نیست که موجب خطا در پیش بینی می گردد. در راستای کاهش خطای پیش بینی، ویژگی های هواشناختی و اقیانوسی در دوران همراه و بدون بارش مقایسه گردید. برپایه اندازه نمایه mjo، فاز های منفی به دو بخش نیرومند و ضعیف دسته بندی گردید و برای روشن شدن یافته ها، پردازش‏ها بر روی دوران فاز های منفی نیرومند متمرکز شد. در گام نخست داده های روزانه بارش، ایستگاه ههای انتخابی در جنوب باختری ایران و داده های روزانه نمایه mjo طی سالهای 1975 تا 2012 در ماههای (اکتبر تا آوریل) رو در روی هم قرار گرفتند. به منظور تعیین دوره بارشی، روزهای متوالی در فاز های منفی که حداقل در یک روز بارش بیشتر از یک میلی متر باشد، درنظرگرفته شد. همچنین روزهای متوالی در فاز های منفی که مقدار بارش کمتر از یک میلی متر بود به عنوان دوره بدون بارش برگزیده شد. دوره های بارشی و بدون بارش ابتدا برای 9 ایستگاه در گستره های جنوب باختری ایران تهیه شد. از آنجاکه در این پژوهش الگوهای فراگیر بارش در گستره های جنوب و جنوب غرب ایران بررسی شده است، تنها دوره هایی گزینش شدند که دست کم 50% از ایستگاههای موردمطالعه بطور همزمان با رخداد دوره های بارشی و یا بدون بارش را آزموده اند. انگیزه این مقایسه آن بود که تفاوت میان ویژگیهای پدیده های جوی- اقیانوسی در دورانی که بارش در جنوب باختری ایران رخ داده و دورانی که با وجود یکسان بودن ویژگیهای mjo بارش رخ نداده روشن گردد. در این تحقیق برای تحلیل سینوپتیک و ترسیم نقشه های جو داده های جوی از مرکز ملی پیش بینی محیطی و پژوهش جوی آمریکا با تفیکیک مکانی 5/2 درجه استخراج گردیده اند. یافته ها بیانگر آنند که افزون بر اندازه نمایه mjo باید جایگاه و شدت فعالیتهای همرفتی در اقیانوس هند و آرام پایش شوند. چنانچه فعالیتهای همرفتی در فاز 1 این پدیده در دامنه طول جغرافیایی 50 تا 60 درجه شرقی و بین عرضهای 5 درجه جنوبی و شمالی با شدت کمتر از 20- وات بر مترمربع متمرکز شوند احتمال بارش زایی جنوب غرب ایران افزایش نشان می دهد. قرارگیری بیشینه فعالیتهای همرفتی در فاز 2 بین طولهای 70 تا 80 درجه شرقی با شدت کمتر از 20- وات بر مترمربع پیرامون استوا تا حدود عرض 10 درجه شمالی نشان از افزایش بارش در جنوب غرب ایران خواهند داشت. بررسی ها نشان داد که رخدادهای همرفتی بین طولهای 160 درجه تا خط زمان درجه غربی پیرامون استوا همزمان با چیرگی فاز 7 و در صورتیکه در فاز 8 دامنه فعالیتهای همرفتی 160 درجه شرقی تا 170 درجه غربی اطراف استوایی قرار بگیرد بارشهای جنوب غرب ایران افزایش خواهند داشت. جایگاه پرفشار عربستان نیز در رخداد یا نبود بارش بسیار کارساز است. هرچه این پرفشار در عرض های پایین تر جای گرفته باشد، بخش بزرگتری از جنوب باختری ایران می تواند از سامانه های بارش زای ورودی به کشور بهره مند گردند. وجود کم فشار در لایه 850 هکتوپاسکال و ناوه لایه 500 هکتوپاسکال در محدوده مورد مطالعه شرایط لازم برای بالاروی و ناپایداری هوا و رخداد بارش همزمان با چیرگی فازهای منفی را فراهم می نماید.